Prof. Dr. Salih SOMUNCU

?ocuklarda Kab?zl?k

?ocuklarda d??k?lama ile ilgili sorunlar bazen ?ok ciddi s?k?nt?lara neden olabilmektedir. Bu sorunlardan en ?nemlileri de kab?zl?k, d??k? ka??rma (enkoprezis) ve kilot kirlenmesi (soiling) dir. Bazen bu sorunlar ?ylesine büyüktür ki, kar??daki hekim bile zaman zaman ?aresizlik i?inde kal?p, acaba ba?ka ne yapabilirim diye dü?ünmek zorunda kalabilir. Sa?l?kl? bir d??k?lama fonksiyonu, birbiri ile i? i?e ge?mi? ve birbirini dengede turtan 3 i?levin birle?imi ?eklindedir. iwc portuguese replica Bu i?levler; barsak i?eri?inin kal?n barsaktan rektuma ta??nmas?, belli aral?klarla rektumun bo?at?lmas? (defekasyon) ve d??k?lamar aras?nda barsak i?eri?inin vücutta tutulabilmesi (kontinans) dir. Bu 3 i?levi kontrol eden mekanizmalarda herhangi birinin anatomik veya fizyolojik anormalli?i bu dengeyi bozacakt?r.

kabizlik2 D??k?lama fonksiyonu bozuklu?u ile ilgili farkl? tan?mlamalar kullan?lmaktad?r. Klasik olarak kab?zl?k denilen durumda ?ocuklarda d??k?lama s?kl??? dikkate al?nmadan d??k?n?n kat? olmas? anla??l?r ve buna ‘’konstipasyon’’ denir. D??k? hem kat? hem de d??k?lama s?kl??? seyrekse buna ‘’obstipasyon’’ denir. Kab?zl???n ??zümsüz kalmas? durumunda barsak i?inde ta?la?m?? d??k? birikmesine ise ‘’fekal impaksiyon’’ denir. Kab?zl???n uzamas? ve yeterince tedavi edilememesi, ta?ma ?eklinde d??k? ka??r?lmas?na neden olamaktad?r ki buna da ‘’enkoprezis’’ (kilot kirlenmesi, soiling) denmektedir. Konstipasyon ve enkoprezis ?ocuklarda s?kl?kla birlikte kar??la??lan bir durumdur.

Kab?zl?k, ?ocuklarda bir tan?dan ziyade bir belirtidir. Nedenleri de ??ylece ?zetlenebilir: 1.Normal d??k?lama (defekasyon) evrelerinin bir veya birka??nda olu?an aksakl?klar. 2. ?nce barsa??n u? k?s?mlar?n? ve kal?n barsa?? ilgilendiren bir barsak hareketi (motilite) bozuklu?u. 3. D??k?n?n i?eri?inden ve kendisinden kaynaklanan anormallikler.

Kab?zl?k tan?s?n?n konmas? i?in baz? kriterler gerekmektedir. Bunlar: 1.?ocu?un haftada ü?ten daha az say?da d??k?lamas?. 2. ?ocu?un her 4 d??k?lamadan birinde a?r? ?ekmesi veya a??r? miktarda ?k?nmas?. 3. Her 4 d??k?lamadan birinde d??k?n?n sert ve par?a par?a ?eklinde olmas?. 4. Kilot kirlenmesi ile (soiling) birlikte olsun olmas?n rektumda sürekli d??k?n?n bulunmas?d?r.

Kronik kab?zl???n bir?ok nedeni vard?r. Bunlardan baz?lar? ise ??yledir:

Sebebi belli olamayan (idyopatik)

Anatomik patolojilere ba?l? olarak: Anal fissür, ?ne yerle?imli anüs, anal atrezi (anüs yoklu?u) veya anal stenoz (anüs darl???), geni?lemi? kal?n barsak sendromu.

Sinir sistemi ile ilgili (n?rojenik) nedenler: Do?umsal omurilik hastal?klar? (spina bifida ve meningomyelosel gibi), omurilik tüm?rleri, beyin felci (serebral palsi), mental gerilik, Hirschsprung hastal???, barsak sisiteminin sinirsel geli?im hastal?klar? .

Hormonal ve metabolik hastal?klar: Tiroid bezinin az veya fazla ?al??mas? (hipo-hipertirodizm), baz? b?brek hastal?klar?, kanda kalsiyum veya potasyum seviyesinin dü?ük olu?u.

?la?lara ba?l?: Anetezik ajanlar, epilepsi ila?lar?, antidepresan ila?lar vb.

Sistemik hastal?lar:?eker hastal??? (diabetes mellitus), scleroderma.

Bebeklik d?neminde ortaya ??kan bir kab?zl?k ?o?u zaman anne sütünden ek g?dalara ge?i?te ortaya ??kmaktad?r. Bu ?nemli bir kab?zl?k nedenidir. Bu d?nemde e?lik edebilecek bir anal ?atlak (fissür), olay? daha da k?s?r d?ngüye sokabilecektir.

D??k? i?eri?indeki anormallikler de kab?zl??a neden olmaktad?r. Beslenme yetersizli?i, a??r? inek sütü i?imi, mamalar?n yeterince suland?r?lmamas? da ?nemli nedenlerdir. Yine kistik fibrozis gibi hastal?klar d??k? i?eri?ini bozarak kab?zl??a neden olabilirler.

?ocuklardaki kab?zl???n nedeninin izah edilemedi?i, herhangi bir anatomik, n?rolojik veya ba?ka bir nedenin olmad???, d??k?lama ve kal?n barsak hareket bozuklu?u ile kar??m?za ??kan ve ?ocuklardaki kab?zl???n %90-95 nedeni ilan ve ‘’Fonksiyonel kab?zl?k’’ denen bir hastal?k grubu vard?r. Sebebi tam olarak izah edilemese de baz? nedenlerden bahsedilmektedir. Bunlar; yanl?? beslenme, tuvalet al??kanl???, barsak hareketlerinin yava?l???, barsa??n hareket sistemini kontrol eden sinirlere ait hastal?klar, i? sfinkterin kas?l? olu?u, a?r?l? defekasyon ve psikolojik fakt?rlerdir. ?zellikle psikolojik baz? etkenlerin ve tuvalet terbiyesinin ?nemli oldu?u bu konuda dü?ünülmektedir.

Kab?zl?kta nedenin ortaya ??kar?lmas? i?in kullan?lan baz? tan? y?ntemleri vard?r. Bu y?ntemler: 1.Hastan?n hikayesinin ?ok iyi al?n?p, kab?zl?k ve e?lik eden sorunlar?n saptanmas?, ba?lang?? zaman?, kab?zl???n irdelenmesi gerekir. 2. Fizik muayene: Dikkatlice yap?lan kar?n muayenesi, anal-rektal muayene, genital muayene ve n?rolojik muayene kabizlik1 ile bir?ok bulgu elde edilebilir. Kab?zl???n nedenine y?nelik ?nemli ipu?lar? elde edilebilir. 3.Laboratuvar ?al??malar?: Düz kar?n grafisi, kal?n barsak grafisi, anal kanal?n ultrasonografik olarak incelenmesi (endosonografi), d??k?laman?n grafi olarak de?erlendirilmesi (sinedafakografi), anorektal bas?n? ?al??malar? (manometri), biopsi bu y?ntemlerden en s?k kullan?lanlard?r.

Kronik kab?zl???n tedavisinde ?ncelikle nedenin ortaya ??kar?lmas? ve nedene y?nelik tedavi uygulanmas? gereklidir. Mevcut bir anatomik bozukluk cerrahi olarak düzeltilmelidir. Kab?zl??a neden olabilecek dahili bir hastal?k varsa tedavi edilmelidir.

?ocuklarda kab?zl???n ?nemli bir k?sm?n? olu?turan ‘’Fonksiyonel kab?zl?k’’ tedavisi ise ba?l? ba??na bir konudur. Fonksiyonel kab?zl?k tan?s? konulmu?sa; tedavi planlan?rken ?ncelikle aileye hastal?k ve tedavi süreci etrafl?ca anlat?lmal?d?r. Tedaviye uyuldu?u sürece bu durumun düzelece?i mutlaka vurgulanmal?d?r. En ba?ta birikmi? ve sertle?mi? gaitan?n ??kar?lmas? gerekir. Daha sonra ila? ve diyet yard?m? ile barsak hareketleri düzene sokulmal?, gaita i?eri?i normal hale getirilmelidir. Sonras?nda e?itim ile d??k?lama al??kanl???na y?n verilmelidir. Tedavi s?ras?nda yap?lacak giri?imler ve ila? dozlar? minimum düzeyde tutulmal?d?r. Altta yatan ba?ka bir hastal?k saptanmam??sa, ?ocuk uzun y?llar ve yüksek miktarda laksatif (ishal yap?c? ila?) kullanm??sa ve kullanmaya devam etmek zorunda ise, kal?n barsak filmlerinde ileri derecede geni?leme saptanm??sa cerrahi tedavi gündeme gelebilir. Geni?leyen barsak k?sm?n?n ??kar?lmas? hi? de?ilse, kal?n barsak ge?i? süresini h?zland?rm?? olur ve ihtiya? duyulan ila? miktar?n?n azalmas?na neden olur. Bu yüzden cerrahi tedavi son ?are ve son alternatif olarak elde tutulmal?d?r.

Kronik kab?zl???n ve enkoprezisin (d??k? ka??rama) tedavi bazen me?akkatli ve uzun süreli olabilmektedir. Bu a?amada ?ocuk hastal?klar? uzman?, ?ocuk cerrah? ve aile birlikte sab?rla tedaviyi sürdürmek zorundad?r.